کمبود ویتامین A در تغذیه طیور؛ نشانه های بالینی، کنترل و پیشگیری
وقوع بیماری
واگیری های زیادی از کمبود ویتامین A ، در پرندگان جوان و معمولاً در جوجه های ماکیان یا بوقلمون در سنین ۱ تا ۷ هفتگی، رخ می دهد. واگیری های دیگری نیز در نیمچه ها یا مرغ ها به وقوع می پیوندد.
بیشتر جیره های طیور دارای مقداری پودر یونجه یا ذرت زرد تازه می باشند،که هر دوی آنها از منابع غنی ویتامین A محسوب می شوند. اگر جیره ها فاقد پودر یونجه باشند و همچنین اگر ذرت مانده (انبارشده) مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است در جیره کمبود ویتامین A پدید آید مگر اینکه مکمل ویتامین A به جیره افزوده شود.
نشانه های بالینی
الف- در پرندگان جوان
برحسب مقدار ذخیره ویتامین A در تخم و مقدار موجود در غذا، نشانه های بیماری در ۱ تا ۷ هفتگی ظاهر می گردند. ابتدا توقف رشد، بی حالی و عدم تعادل خفیفی وجود دارد. تاج و ریش ممکن است رنگ پریده باشند.
ب – در مرغ های تخمگذار
برای ظهور نشانه های بیماری، باید قبلاً کمبود ویتامین A به مدت ۲ تا ۵ ماه وجود داشته باشد. کاهش تولید تخم مرغ و غیر اقتصادی شدن گله به عنوان اولین نشانه های بیماری بروز می کنند.
نشانه های کالبد گشایی
۱ – در پرندگان جوان پلک ها ملتهب می باشند و اغلب بوسیله اکسودای چسبناکی به هم می چسبد. ممکن است مقدار زیادی اورات در حالب ها، کلیه ها و بورس فابریسیوس وجود داشته باشد.
۲ – در تخمگذارها، جراحاتی مانند جوش چرکی (پوستول) به قطر ۱ تا ۳ میلی لیتر در مخاط دهان، حلق، مری و گاهی چینه دان ایجاد می شود. اغلب اکسودای موکوئیدی در مجاری بینی وجود دارد. سینوس ها و کیسه های ملتحمه حاوی اکسودای موکوئیدی یا پنیری می باشند.
تشخیص کمبود ویتامین A
ممکن است مطالعه دقیق فرمول به کار رفته برای ساخت جیره بیانگر کمبود کمبود ویتامین A (کمبود احتمالی) باشد، ضمناً مشاهده نشانه های بیماری می توان ما را به وقوع بیماری مشکوک سازد.
کنترل و پیشگیری
بوسیله خوراندن جیره ای با میزان کافی ویتامین A پیشگیری به سادگی انجام می شود.
درمان کمبود ویتامین A
با افزودن مکمل ویتامین A قابل حل در آب، به آب آشامیدنی گله های مبتلا، آنها را درمان کنید. مکملی از ویتامین A پایدار را به میزان ۲-۴ برابر مقدار معمول تقریباً به مدت ۲ هفته به جیره اضافه کنید و سپس پرندگان را با یک جیره تنظیم شده در سطح نرمال تغذیه نمایید.
