عنصر سلنیوم و نقش آن در تغذیه طیور (خوراک، کنسانتره، مکمل)
عنصر سلنیوم و نقش آن در تغذیه طیور (خوراک، کنسانتره، مکمل)
عنصر سلنیوم و نقش آن در تغذیه طیور
سلنیوم یک عنصر کم نیاز ضروری برای همه مهره داران از جمله طیور می باشد. این عنصر برای نخستین بار در سال ۱۸۱۷ توسط یک شیمیدان سوئدی به نام جونز جاکوب برزلیوس کشف شد. پس از سال ها مطالعات شیمیایی در مورد این عنصر، نخستین بار به دلیل خواص سمیاش مورد توجه دانشمندان علم تغذیه قرار گرفت. در دهه ۱۹۳۰ تحقیقات نشان داد که بیماری های آلکالی و کوری همراه با سرگیجه، در نتیجه اثرات سمی عنصر سلنیوم ایجاد می گردند. اما در ادامه، تحقیقات نشان داد که این عنصر در سطوح بسیار پایین برای کارکرد صحیح سلول ها و به ویژه در شکل گیری پاسخ های مطلوب سیستم ایمنی ضروری می باشد.
در سال ۱۹۷۳، روتروک و همکاران موفق شدند نقش سلنیوم را در عملکرد مناسب آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز شناسایی نموده و پس از آن، آنزیم های فراوان دیگری نیز کشف شد که عملکرد آنها، به نحوی با عنصر سلنیوم در ارتباط بود. کمبود این عنصر در حیوانات باعث ایجاد بیماریی هایی نظیر تجمع آب در زیر پوست، تحلیل لوزالمعده در طیور و بیماری ماهیچه سفید در گوسفند می شود. مشخص گردیده که سطوح پایین فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز (که یک آنزیم وابسته به سلنیوم است) در گلبول های قرمز، با افزایش خطر شیوع بیماری های قلبی- عروقی همراه بوده و حتی میتوان از سطح فعالیت این آنزیم به عنوان یک شاخص پیشگویی کننده برای این قبیل از بیماری ها استفاده نمود.
مکانیسم عمل آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در حذف رادیکال‌های آزاد
بطور کلی، سلنیوم عمده نقش‌های متابولیکی و بیوشیمیایی خود را در ارتباط با پروتئین‌ها به انجام می‌رساند که به پروتئین های حاوی سلنیوم، سلنوپروتئین‌ها اطلاق می شود. این مجموعه از پروتئین‌ها در محافظت از سلول‌ها در برابر تنش‌های اکسیداتیو، متابولیسم غده تیروئید، تحریک و تقویت پاسخ‌های ایمونولوژیک و … نقش دارند.
این عنصر در اشکال مختلف آلی و معدنی وجود داشته که فرم معدنی آن، به صورت متداول برای مکمل کردن جیره ها مورد استفاده قرار می گیرد. فرم آلی این عنصر در مقایسه با شکل معدنی، دارای تفاوت هایی از نظر جذب، سوخت و ساز و ماندگاری در بدن میباشد. امروزه به دلیل حجم بالای حمل و نقل مواد خوراکی در صنعت طیور، عملاً بررسی وضعیت سلنیوم مواد خوراکی با توجه به محل رشد آنها، غیر ممکن است. از طرفی، هزینه بالای اندازه گیری عنصر سلنیوم و فاصله بسیار نزدیک بین سطح نیاز و سطح مسمومیت این عنصر باعث شده تا در بیشتر مزارع پرورشی، سلنیوم معمولاً در غلظت های مشخصی و بدون توجه به مقدار سلنیوم موجود در مواد خوراکی، به صورت محدود به جیره ها اضافه شود.
منابع سلنیوم
منابع مختلف سلنیوم دارای ارزش بیولوژیک متفاوتی از نظر تغذیه ای می باشند. در شرایط امروزی، استفاده از سلنیوم و دیگر مواد مغذی دخیل در سیستم های آنتی اکسیدانی بدن، ضروری می نماید، چرا که در گلههای پرورشی امروزی، به دلیل میزان تولید بالا، از سطوح نسبتاً بالای چربی استفاده شده و به علاوه، شرایط تنش زای حاکم بر گله ها نیز بحث تولید رادیکال های آزاد و آسیب های ناشی از آنها را تشدید نموده است. این در حالی است که امروزه به دلیل کاهش هزینه های غذایی، از منابع چربی بعضاً ارزان قیمتی استفاده می شود که از همان ابتدا دچار درجات متفاوتی از فساد اکسیداتیو بوده و همین موضوع، لزوم استفاده از ترکیبات آنتی اکسیدانی نظیر سلنیوم را دو چندان نموده است.
https://zarinjavdaneh.ir/سلنیوم-اهمیت-و-نقش-این-عنصر-سلنیوم-در-ت/
