آنفلوانزای پرندگان ؛ نشانه های بالینی، پیشگیری و درمان
آنفلوانزای پرندگان (Avian Influenza)
تعریف آنفلوانزای پرندگان
آنفلوانزای پرندگان ، یک بیماری ویروسی می باشد که دستگاه های تنفس ، گوارش یا عصبی بسیاری از انواع طیور و سایر پرندگان را مبتلا می سازد . شدیدترین نوع بیماری به صورت حاد و عمومی می باشد که در طیور با یک دوره کوتاه و مرگ و میر بسیار بالا مشخص می گردد .
آنفلوانزای پرندگان می تواند در بیشتر گونه های پرندگان بروز نماید . درایالات متحده بیشتر موارد شیوع بیماری ، در بوقلمون ها و اردک ها بوده است . معدودی از واگیری ها نیز در ماکیان دیده شده است. یکی از این موارد که در سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۴ اتفاق افتاد به اجرای یک برنامه ریشه کنی ایالتی انجامید که مستلزم از بین بردن ۱۷ میلیون پرنده بود . پرندگان در تمام گروه های سنی ، حساس قلمداد می شوند . واگیری های آنفلوانزای پرندگان ، در سراسر جهان اتفاق افتاده است .
دسته بندی
ویروس های آنفلوانزا جزو ارتومیکزو ویروس ها طبقه بندی شده اند. که دارای سروتیپ های A,B,C می باشند . تیپ های B,C تنها در انسان شناسایی شده اند . تمام ویروس های آنفلوانزای پرندگان دارای آنتی ژن تیپ A هستند . این آنتی ژن در آزمایش ژل دیفوزیون برای تشخیص آنتی بادی علیه ویروس های تیپ A مورد استفاده قرار می گیرد .
ویروس های آنفلوانزا دارای دو آنتی ژن سطحی مهم به نام های هماگلوتینین و نورامینیداز هستند. که در تشخیص ویروس های خاص مفید می باشند . حداقل ۱۳ هماگلوتینین و ۹ نورامینیداز وجود دارند که تعداد زیادی از تحت تیپ های ویروس را به وجود آورده اند . بین این تحت تیپ ها حفاظت متقاطع وجود ندارد .
ویروس های آنفلوانزا از نظر بیماری زایی و قابلیت انتشار در بین پرندگان ، با یکدیگر بسیار متفاوتند . در حالی که تیپ های ۵ و ۷ هماگلوتینین در شکل بسیار بیماری زای AI دخالت دارند ، این تیپ ها همچنین در عفونت های خفیف تر یا بدون نشانه در پرندگان نیز موثر می باشند .
پرندگان آبزی ( اعم از وحشی و اهلی) مخازن عمده طبیعی برای ویروس های آنفلوانزا می باشند. گاهی پرندگان آبزی وحشی که معمولاً نشانه های بیماری را بروز نمی دهند و ممکن است ویروس را به مدت طولانی دفع نمایند .
نشانه های بالینی آنفلوانزای پرندگان
نشانه های آنفلوانزا بسیار متفاوت بوده ، به عوامل چندی از قبیل : سن و گونه پرنده ، حدت ویروس ، عفونت های همزمان و کیفیت پرورش بستگی دارد .
در بسیاری از موارد ، نشانه های تنفسی شامل : سرفه ، عطسه ، صدای رال ، ریزش اشک ، تورم سینوس، کاهش تولید تخم یا ترکیبی از آنها وجود دارد . ممکن است اسهال ، ادم سرو صورت یا اختلالات عصبی وجود داشته باشد .
در بوقلمون های جوان و درحال رشد ، بخصوص وقتی عفونت های ثانوی مانند وبای ماکیان، کلی باسیلوز یا کریزای بوقلمون اتفاق می افتند ممکن است این بیماری به صورت تحت بالینی یا شدید باشد .
میزان ابتلاو مرگ و میر بسیار متغیر است .
تورم سر وصورت وسینوس ها در بیماری آنفلوانزای پرندگان
اختلالات عصبی در آنفلوانزای پرندگان
نشانه های کالبد گشایی آنفلوانزای پرندگان
جراحات برحسب بیماری زایی ویروس به طور گسترده ای متفاوت است . در اکثر موارد شیوع آنفلوانزا در طیور ، التهاب خفیف یا متوسط نای ، سینوس ها ، کیسه های هوایی و ملتحمه چشم وجود دارد . در پرندگان تخمگذار اغلب حالت تحلیل و پیچ خوردگی مجزای تخم دیده می شود .
درجات متفاوتی از پرخونی ، خونریزی ، ترانسودا و نکروز در جراحات گزارش شده است . در عفونت با ویروس بسیار بیماری زا ، جراحات کالبد گشایی در طیور گسترده تر و شدیدتر می باشد . ممکن است اکسودای فیبرینی بر روی کیسه های هوایی ، مجرای تخم ، کیسه پریکارد یا روی پرده صفاق وجود داشته باشد .
اکسودا وترشحات در نای پرنده مبتلا به آنفلوانزا
خون ریزی شدید نای در آنفلونزای پرندگان
کنترل و پیشگیری آنفلوانزای پرندگان
کنترل بیماری عمدتاً از طریق جلوگیری از مواجهه پرندگان ، با ویروس های آنفلوانزا، انجام می شود . هیچ پرنده ای نباید به گله های در حال رشد وارد شود و از تماس مستقیم یا غیر مستقیم پرندگان وحشی مهاجر و وارداتی با گله ، باید جلوگیری گردد . تخم مرغ هایی که برای جوجه کشی در نظر گرفته می شود باید از گله های عاری از آنفلوانزا تهیه شده باشند .
در مناطقی که بیماری آنفلوانزای پرندگان مشکل ساز بوده است ، خون یا آنتی بادی زرده تخم مرغ ، تحت آزمایش های سرولوژیکی متداول قرار می گیرند . این تلاش ها ، تشخیص زود هنگام موارد شیوع را امکان پذیر نموده ، سبب می شود تاسایر اقدامات نظیر قرنطینه ، زودتر اجرا شود .
احتمال ورود آنفلوانزای بسیار بیماری زا از راه واردات طیور یا پرندگان دیگر را باید با قرنطینه کاهش داد.
معمولاً واکسنی در دسترس نیست مگر واکسن هایی که برای منطقه ای خاص که سویه مشخصی از ویروس آنفلوانزا مشکل ساز است ، ساخته شده باشند . به جهت تنوع آنتی ژنیکی در میان ویروس های آنفلوانزا ، این واکسن ها احتمالاً نمی توانند در مناطق دیگر مورد استفاده قرار گیرند .
درمان آنفلوانزای پرندگان
درمان موثری وجود ندارد اما پرورش خوب ، تغذیه مناسب و آنتی بیوتیک های وسیع الطیف ممکن است ضایعات حاصل از عفونت های ثانوی را کاهش دهند .
راه های انتقال بیماری آنفلوانزای فوق حاد به انسان
-
تماس مستقیم با پرندگان آلوده وبیمار
-
تماس مستقیم با مدفوع وترشحات پرندگان و وسایل آلوده
-
ذبح و پرکنی طیور وماکیان آلوده وبیمار
-
تنفس هوای آلوده به ویروس
-
شکار پرندگان یا خریداری پرندگان شکار شده
-
مراحل آماده سازی قبل از پخت وخوردن گوشت ، تخم مرغ وسایر فرآورده های خوراکی پرندگان آلوده به صورت خام و نیم پز
-
استفاده از مواد خوراکی و آب های آلوده به فضولات پرندگان
-
تردد در بازارهای سنتی خرید وفروش پرندگان زنده
نشانه های بیماری در انسان
نشانه های بیماری در انسان شبیه همان آنفلوانزای فصلی است ولی بیماری شدیدتر والبته خطرناک تر ایت. تب ، گلو درد و سرفه ، نشانه های اصلی ومهم بیماری اند که می تواند با بی اشتهایی، تهوع ، استفراغ، اسهال ، احساس کوفتگی. (دردهای استخوانی – عضلانی) ، لرز ، سر درد ، احساس ضعف وخستگی ، آب ریزش بینی ، گرفتگی بینی و عطسه همراه باشد.
در صورت پیشرفت بیماری ودرمان نامناسب ، ممکن است ورم و چرک کردن شش ها سبب مرگ انسان شود.
دوره نهفتگی بیماری ، یعنی مدتی که طول می کشد تا ویروس وارده به بدن انسان را بیمار کند ، یک تا دو روز است.
فهرست منابع :
۱ . راهنمای بیماری های طیور . تالیف سی ای وایتمن و ای ای بیکفورد ، ترجمه آقایان دکتر محمد حسین بزرگمهری، دکتر بهرام شجاعدوست، دکتر علیرضا اکبری، دکتر غلامعلی کلیدری. دکتر نریمان شیخی، انتشارات سازمان اقتصادی کوثر، چاپ اول، تهران ، ۱۳۷۵
- آنفلوانزای فوق حاد پرندگان وراه های مبارزه با آن. تالیف دکتر فاطمه سادات تهرانی، سازمان دامپزشکی کشور. مدیریت آموزش وترویج، چاپ اول، تهران ، ۱۳۹۰ .
https://zarinjavdaneh.ir/برونشیت-عفونی-در-طیور-و-راههای-پیشگیری/
