برونشیت عفونی در طیور و راههای پیشگیری و درمان این بیماری
برونشیت عفونی در طیور و راههای پیشگیری و درمان این بیماری
در ادامه مبحث بیماری های طیور در این فایل صوتی درباره بیماری برونشیت عفونی که از نظر اقتصادی بسیار مهم با واگیری بالا و حاد در ماکیان و سایر مرغ ها می باشد صحبت کنیم.
تاریخچه
این بیماری اولین بار در سال ۱۹۳۰ میلادی در آمریکا مشاهده شد. ویروس عامل بیماری برونشیت عفونی از خانواده کرونوویریده ها می باشد. این ویروس نسبت به دمای بالاتر از ۶۰ درجه حساس و غیر فعال می گردد.
دماهای زیر صفر درجه تا حدود ۵۶ روز تحمل می کند. اکثر ضدعفونی کننده های مورد استفاده در مزارع طیور ویروس برونشیت عفونی را غیر فعال می کند. شکل گیری تیپ و تحت تیپ و واریانتهای جدید ویروس در اثر جهش و نو ترکیبی باعث شده که کنترل بیماری بسیار پیچیده و سخت گردد.
حدودا هفت نوع ژنوتیپ در ایران شناسایی و جداسازی شده است. شامل ژنو تیپ های ماساچوست،۷۹۳ بی، واریانت ۲، کیوایکس، آی اس ۷۲۰، آی آر وان، آی آر تو شده است.
به علت کثرت این ژنوتیپ ها وجود تنها ۲ نوع واکسن علیه این دو ژنوتیپ از این هفت ژنوتیپ و همچنین عدم استفاده صحیح از واکسیناسیون و توانایی این ژنوتیپ ها در عبور از ایمنی ایجاد شده باعث عملکرد ضعیف واکسیناسیون علیه برونشیت عفونی در مزارع ایران شده است.
بیماری زایی و علائم بالینی
بیماری زایی و علائم بالینی و تلفات ناشی از درگیری با ویروس برونشیت عفونی می تواند بسیار متنوع باشد که کاملا بستگی به متغیرهای زیادی از جمله سویه ویروس جنس و سن مرغ ها وضعیت ایمنی از قبیل نوع ویروس واکسیناسیون و ایمنی کسب شده از مادری و همچنین به وجود عفونت های همراه و شرایط محیطی از جمله آب و هوا و گرد و خاک و آمونیاک واسترس سرمایی داخل سالن بستگی دارد.
معمولا مستقل از آنکه سویه ویروس به کدام یک از اندام ها تمایل داشته باشد عفونت از طریق دستگاه تنفس شروع و سپس به کلیه ها و دستگاه گوارش و اندام های تولید مثلی آسیب وارد می کند. و باعث ایجاد علائمی از قبیل تنفس با دهان باز، سرفه، عطسه، صداهای تنفسی شبیه خُرخُر و ترشحات بینی و چشم های اشک آلود و جمع و کوپه خوابیدن جوجه ها در کنار منابع گرمایی و کاهش اشتها و کلیه های رنگ پریده و متورم و دارای تجمع اورات در توبول ها و حالب ها می باشد.
همچنین در صورتی که مرغ های تخمگذار در دوران تولید درگیر بیماری شوند باعث افت تولید و کاهش کیفیت پوسته و کم رنگ شدن یا بی رنگ شدن پوسته ها و آبکی شدن سفیده تخم مرغ می گردد.
ولی اگر پولت ها در هفته های نخستین پرورش درگیر سویه های متمایل به دستگاه تناسلی گردند باعث ایجاد کیست هایی داخل آویدوکت می گردد که پولت ها در زمان بلوغ توانایی تولید تخم مرغ را ندارند.
علائم کالبد گشایی
شامل ترشحات آبکی یا نزله ای یا پنیری داخل نای یا مجرای بینی و سینوس ها و همچنین کیسه های هوایی حالتی کف آلود دارند.
به دلیل آنکه ویروس برونشیت عفونی از توانایی عفونت زایی بسیار بالایی برخوردار است تنها با تکیه بر ملاحظات امنیت زیستی نمی توان از ابتلای گله به آن جلوگیری نمود. لذا در بسیاری از مناطق جهان برای محفوظ نگه داشتن گله ها از تبعات منفی برونشیت عفونی ایمن سازی با استفاده از واکسیناسیون یک ضرورت انکار ناپذیر می باشد.
ایمن سازی
جهت ایمن سازی روش ها و انواع واکسن های مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. که هر مرغداری با توجه به میزان آلودگی و نوع استروتیپ های موجود در منطقه باید راهکار مناسب را انتخاب نماید.
نکته حائذ اهمیت این است که واکسیناسیون در گله های گوشتی فقط باید در مناطقی انجام شود که بیماری در آن منطقه مشکل جدی است. زیرا ممکن است تنش واکسیناسیون برونشیت عفونی سبب خسارتی بیشتر در گله نسبت به خود بیماری شود.
یکی از روش های واکسیناسیونی که استفاده شده و تا حدود زیادی موثر واقع شده است استفاده از واکسن های اچ ۱۲۰ یا MA5 به همراه واکسن هایی مثل آی برد یا آی بی ۸۸ یا و ۹۱-۴ به صورت قطره یا اسپری در شب اول ورود جوجه به سالن و در صورتی که منطقه دارای بار آلودگی زیادی باشد استفاده مجدد در ۱۴ روزگی به روش قطره توصیه می گردد.
پیشگیری و درمان
هیچ درمان اختصاصی برای درمان برونشیت عفونی پیشنهاد نشده است ولی راه هایی از قبیل دادن گرسنگی کاهش پروتئین جیره کم کردن کلسیم جیره استفاده از برونکودیلاتورهای شیمیایی و گیاهی از قبیل بروم هگزین یا برونشی مکس لیکورول، بایبورون و دیگر ترکیبات اوکالیپتوسی و آویشنی موجود در بازار و همچنین استفاده از آنتی بیوتیک ها جهت کنترل عفونت های ثانویه توصیه گردیده است.
