فیبرهای محلول و نامحلول یا پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای در تغذیه طیور

نقش و اهمیت پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای یا فیبرهای محلول و نامحلول در تغذیه طیور

در اینجا در خصوص اثرات پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای یا فیبرهای محلول و نامحلول در تغذیه طیور صحبت خواهیم کرد.

یکی از اجزای بسیار مهم جیره های غذایی اکثر موجودات به ویژه طیور،  بخش پلی ساکاریدی جیره است.

در این بخش دسته ای از ترکیبات قرار می گیرند که ما از آنها به عنوان پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای یا NSP یاد می کنیم.

این بخش از اجزای جیره شامل دو دسته از پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای یا فیبرهای محلول و نامحلول می باشند.

عمده اثرات منفی مرتبط با بخش فیبری جیره به فیبرهای محلول بر می گردد.

شایان ذکر است که فیبرهای نامحلول هم خالی از اثرات منفی نیستند. فیبرها یا پلی ساکاریدهای نامحلول شامل پلیمرهای سلولزی هستند که این ترکیب به عنوان فراوان ترین ماده عالی در طبیعت شناخته می شود.

در حدود ۵۰ درصد از پیکره گیاهان به تنهایی از این ترکیب ساخته شده.

در کنار بخش سلولزی و در اتصال با آن، ترکیبات لیگنینی هم وجود دارند. مجموع اینها و برخی دیگر از پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای نامحلول کلا به عنوان بخش فیبری نامحلول جیره شناخته می شوند.

این دسته از ترکیبات فیبری یا  به عبارتی فیبرهای نامحلول در اکثر مواد خوراکی وجود دارند.

در دانه ای مثل ذرت که حجم پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای محلول در آن نسبتا پایین است فیبرهای نامحلول سلولزی و آروبینوزایلان های نامحلول به فراوانی وجود دارند. بنابراین نباید تصور کنیم که اگر از اقلامی مثل گندم یا جو در جیره استفاده نمی کنیم عملا مشکل ما با فیبرهای جیره حل شده است.

ذرت هم که بیش از ۵۰ درصد جیره های غذایی طیور را به خودش اختصاص می دهد، از لحاظ پلی ساکاریدهای نامحلول حجم بسیار قابل ملاحظه ای را در خودش دارد.

در جیره های غذایی طیور تخمگذار که از سبوس به عنوان یکی از اجزای جیره استفاده می گردد فیبرهای نامحلول به فراوانی در این تیپ از جیره ها وجود دارد.

اثرات منفی

اثرات منفی فیبرهای نامحلول نسبت به انواع محلول به مراتب کمتر است. باید بدانیم که یکی از حداقل اثرات این دسته از فیبرها اثری هست موسوم به کی جی افکت یا به عبارتی تاثیری که این دسته از ترکیبات در محبوس کردن مواد مغذی در داخل سلول های گیاهی می گذارند. و با ممانعت از دسترسی آنزیم ها و شیرآبه گوارشی به محتویات داخل سلولی مانع از هضم و جذب بسیاری از اجزاء خوراک همچون نشاسته، چربی ها و حتی پروتئین ها می شوند.

بنابراین ضرورت دارد که از آنزیم های غذایی برای هیدرولیز موثر این بخش از جیره استفاده کنیم.

در کنار بحث آنزیم ها، تحقیقات انجام شده نشان داده که استفاده از اسیدهای آلی در خوراک یا اعمال فرایندهای حرارتی روی غذا می تواند کمک شایان توجهی به هضم موثر فیبرهای نامحلول و کاهش اثرات آنها در خوراک باشد.

به عنوان مثال مشخص شده پلت کردن یا فرایند اکسترودینگ مواد غذایی با اعمال فشار و حرارتی که روی غذا ایجاد می کند می تواند ساختارهای فیبری و نامحلول جیره را تضعیف کند و در نتیجه بخشی از کی جی افکت یا اثر محبوث کنندگی را برطرف کند.

مشخص شده که این فرایندهای حرارتی یا استفاده از افزودنی های مثل اسیدهای آلی می تواند توانایی آنزیم های غذایی و یا حتی آنزیم های باکتریایی دستگاه گوارش را برای هضم این ترکیبات افزایش دهد.

اثرات مثبت

ناگفته نماند که فیبرهای نامحلول اثرات مثبتی هم دارند. از جمله اینکه این ترکیبات می توانند باعث تقویت عضلات دیواره سنگدان شوند که این موضوع به هضم مکانیکی موثرتر غذا کمک می کند.

فیبرهای نامحلول دارای اثرات پری بیوتیکی هم هستند که می تواند به تعدیل جمعیت های میکروبی دستگاه گوارش کمک کند. دقیقا خلاف اثری که فیبرهای محلول دارند و می توانند باعث به هم ریختگی یا دیسبیوزیس در دستگاه گوارش و جمعیت های میکروبی آن شوند.

فیبرهای نامحلول می توانند به بهبود حرکات دستگاه گوارش طیور کمک کنند و بنابراین حداقل هایی از آنها در جیره غذایی می تواند به میکسینگ یا مخلوط شدن بهتر محتویات گوارشی با آنزیم ها و شیرآبه گوارشی کمک کند و حتی در انتقال مواد مغذی حذف شده روی سطح جذب اپیتلیوم روده هم کارا یا سودمند باشد.

در جیره غذایی اکثر طیور مخصوصا طیور تخمگذار باید حداقل هایی از فیبر و مخصوصا فیبرهای نامحلول وجود داشته باشد.

نتیجه گیری

نتیجه ای که می توانیم از این مبحث داشته باشیم. این است که در مواجه با فیبرهای محلول و نامحلولِ جیره های غذایی استفاده از آنزیم های غذایی راهکار بسیار موثر و سودمندی است و در کنار آن اعمال فرایندهای حرارتی روی جیره های غذایی و یا استفاده از افزودنی هایی مثل اسیدهای آلی می تواند بسیار سودمند باشد.

توجه داشته باشیم که در جیره غذایی برای بهبود حرکات دستگاه گوارش، وجود حداقلی از فیبر الزامی است. و فیبر به خصوص دسته نامحلول را نباید اساسا به عنوان ترکیبات صد درصد مضر دسته بندی کنیم.

https://zarinjavdaneh.ir/فیبرهای-محلول-و-اثرات-منفی-آنها-در-طیور/

تهیه و تنظیم: واحد علمی زرین جاودانه